Jakie znamiona skórne można usunac chirurgicznie?

Znamionami (łac. naevus) określa się wrodzone nieprawidłowości skórne, które powstają na skutek niedoboru lub nadmiaru składników tkankowych. Znamiona skórne mogą występować w różnym wieku, spotykane są zarówno u dzieci jak i osób dorosłych. Niewątpliwie jednak ilość znamion skórnych zwiększa się wraz z wiekiem. Znamiona skórne mogą mieć bardzo zróżnicowany wygląd w zakresie wielkości, kształtu oraz barwy.

Umiejscowienie znamion jest bardzo różne, mogą one wystąpić w każdym miejscu na ciele. W sytuacjach uszkodzenia mechanicznego niektórych znamion bądź nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne mogą one ulec zezłośliwieniu.

Które znamiona można usunąć chirurgicznie?

Znamiona skórne są pojęciem bardzo szerokim, obejmują bowiem zmiany o różnym charakterze i pochodzeniu. Szeroką grupę stanowią znamiona barwnikowe potocznie nazywane pieprzykami. Wśród znamion barwnikowych możemy wyróżnić:

• Znamię barwnikowe wrodzone (naevus congenitalis) zazwyczaj występuje pojedynczo, ma owalny kształt oraz jednolitą barwę. Zmiana może osiągać różne rozmiary od bardzo małej do olbrzymiej, która przekracza 20 cm. Wówczas istnieje podwyższone ryzyko transformacji nowotworowej.
• Znamię barwnikowe nabyte, które dzieli się na łagodne i atypowe (dysplastyczne). Znamiona barwnikowe łagodne pojawiają się w okresie dziecięcym i odznaczają się regularną symetryczną formą. Ryzyko zezłośliwienia takich znamion jest niewielkie.
• Znamię barwnikowe atypowe charakteryzuje się asymetrycznym kształtem o niewyraźnie zarysowanych brzegach, wielkością powyżej 6 mm i niejednolitą barwą według różnych opisów może mieć odcień czerwony, ciemnobrązowy lub czarny. Atypowe znamiona częściej niż inne ulegają zezłośliwieniu i przemianie w kierunku czerniaka dlatego konieczna jest regularna (średnio co 6-12 m-cy) kontrola lekarska oraz odpowiednia profilaktyka.
• Plamy soczewicowate to niewielkie, występujące zazwyczaj w większych ilościach, odgraniczone plamy. Mogą pojawić się w dzieciństwie (wrodzone) lub rozwinąć się pod wpływem promieni słonecznych (nabyte). Złośliwe plamy soczewicowate mogą stanowić punkt wyjścia dla rozwoju czerniaka. Plamy takie są zazwyczaj nieregularnie zabarwione i często pojawiają się na twarzy, zwłaszcza u kobiet i osób starszych.

Wśród innych znamion należy wyróżnić:

• Znamię Suttona ma owalny kształt oraz otoczone jest obwódką odbarwionej skóry. Zazwyczaj występuje u osób młodych jednak w przypadku pojawienia się u osoby starszej zaleca się przeprowadzenie badań w celu wykluczenia czerniaka.
• Znamię błękitne jest niewielką zmianą o niebieskim zabarwieniu pojawiającą się w okresie wczesnego dzieciństwa. Sporadycznie ulega zezłośliwieniu.
• Znamię Spitz ma strukturę grudki o brązowo-czerwonej barwie. Występuje głównie w wieku dzięcięcym i młodzieńczym. Z reguły jest zmianą łagodną, ale ze względu na podobieństwo obrazu histopatologicznego do czerniaka niekiedy zaleca się jego usunięcie.

Chirurgiczne usuwanie znamion skórnych nie obejmuje jedynie zmian nowotworowych. Obecnie często zaleca się wycięcie znamion skórnych w celach profilaktycznych, kiedy obraz kliniczny znamienia jest atypowy i budzi ryzyko zezłośliwienia. Wskazaniem do chirurgicznego usunięcia są również znamiona występujące w miejscach utrudniających stałą obserwację, a mianowicie w obrębie narządów płciowych lub owłosionej skórze głowy. Do leczenia chirurgicznego kwalifikują się również znamiona wrodzone olbrzymie i znamiona występujące w miejscach drażnionych takich jak dłonie, stopy, okolica podsutkowa. Wówczas istnieje ryzyko transformacji zmiany do nowotworu złośliwego.

Dorosły człowiek ma zazwyczaj kilkadziesiąt znamion na swoim ciele. Większość z nas nie przywiązuje do nich uwagi. W ostatnich latach nastąpił znaczny wzrost zachorowań na czerniaka. Warto więc zwracać uwagę na podejrzene znamiona, zwłaszcza takie, które odznaczają się nieregularnym kształtem, niejednolitą barwą, postrzępionymi brzegami oraz takie które uległy pogrubieniu, powiększeniu (>6mm) bądź owrzodzeniu.

Diagnoza może zostać postawiona na podstawie nieinwazyjnego badania dermatoskopem, które umożliwia z wysoką dokładnością określić stopień atypowości znamienia skórnego. Wczesne rozpoznanie i usunięcie podejrzanej zmiany pozwala zapobiec jej zezłośliwieniu.

Źródła: Chirurgia pod redakcją Wojciecha Noszczyka t.2 // Obraz kliniczny i postępowanie w wypadku wybranych rodzajów znamion barwnikowych Małgorzata Mackiewicz-Wysocka Przew Lek 2006; 7: 100-107 // Medycyna Rodzinna 3/2009, s. 61-67 Ana Alekseenko, Maria Duliban, Katarzyna Lazar Dermoskopia w praktyce