Ginekomastia a okres dorastania

Gruczoł piersiowy u mężczyzn znajduje się pod hamującym wpływem męskich hormonów płciowych (głównie testosteronu), dlatego pozostaje on w stanie szczątkowym. Okazuje się jednak, iż pod wpływem wielu czynników i na różnych etapach życia może dojść do jego powiększenia, czyli ginekomastii. 

Ginekomastia to palpacyjnie wyczuwalny, łagodny rozrost tkanki gruczołowej sutka. Najczęściej dotyczy on obu piersi i przypomina swoją strukturą kobiecy biust.  W okresie powiększania się piersi często występuje nadwrażliwość na dotyk i bolesność. Wyróżnia się ginekomastię fizjologiczną oraz patologiczną. Fizjologiczny rozrost tkanki gruczołowej sutka jest przejściowy i dotyczy przede wszystkim okresu noworodkowego lub okresu dojrzewania. Z kolei ginekomastia patologiczna może towarzyszyć wielu chorobom lub być efektem przyjmowania niektórych leków.

Ginekomastia w okresie dojrzewania

Ginekomastia u chłopców w okresie dojrzewania dotyczy, według różnych autorów, od 19 do 69% prawidłowo dojrzewających chłopców. Jej główną przyczyną jest zaburzenie równowagi pomiędzy estrogenami i androgenami, na korzyść estrogenów, które stymulują rozrost tkanki gruczołowej gruczołu piersiowego.

Pierwszą wizualną oznaką dojrzewania chłopca jest powiększenie się objętości jąder. Idzie to w parze również ze zwiększoną jądrową produkcją testosteronu, który na etapie dalszych przemian, przekształcany jest przy udziale enzymu aromatazy do estradiolu. Dochodzi do przewagi estrogenów, które osiągają poziom odpowiedni dla dorosłych mężczyzn, wcześniej niż testosteron. Innym podłożem wystąpienia ginekomastii u nastolatka jest nadmierna stymulacja komórek Leydiga (komórki śródmiąższowe jąder) do wzmożonego wydzielania w pierwszej kolejności estrogenów i ich prekursorów, co również powoduje zaburzenie równowagi pomiędzy estrogenami a androgenami, a w efekcie do wystąpienia ginekomastii u chłopca.

Ginekomastia u chłopców

Powiększone gruczoły sutkowe u chłopca zwykle są stanem przejściowym i w ponad 90%  zmniejszają się samoistnie, średnio w ciągu 1-1,5 roku. Dlatego też w przypadku wystąpienia ginekomastii pokwitaniowej, zaleca się jedynie jej obserwację. Uważa się, że u młodych chłopców niepokoić może jedynie ginekomastia bardzo nasilona lub trwająca ponad 1,5 roku. W nielicznych przypadkach ginekomastia może się utrwalić, co związane jest z przerostem tkanki tłuszczowej i łącznej lub dalszymi zaburzeniami hormonalnymi. W takich przypadkach należy udać się na konsultację endokrynologiczną, aby ustalić przyczynę dalszego braku równowagi hormonalnej. Z kolei utrwalone zmiany, mogą zostać skutecznie usunięte za pomocą metod chirurgicznych.

Niezależnie od rodzaju, a także czasu trwania, powiększony gruczoł piersiowy u chłopca może być poważnym psychologicznym problemem. W szczególności u nastolatków może znacząco wpływać na poczucie własnej wartości oraz na kontakty z rówieśnikami. Chłopcy w okresie pokwitania bardzo przeżywają każdą zmianę zachodzącą w ich ciele, a ginekomastia może osłabić wiarę we własną męskość. Nastolatkowie bardzo często wstydzą się zwierzyć ze swoich rozterek, przez co nie wiedzą, jak często taki problem występuje. Dlatego też w przypadku ginekomastii okresu dojrzewania, prócz obserwacji, bardzo ważne jest uświadomienie chłopcom, że jest to powszechny, fizjologiczny i przede wszystkim przejściowy stan.