Mięśniaki macicy i nieinwazyjne metody ich leczenia

Choć u większości pacjentek schorzenie przebiega bezobjawowo, według szacunków, dolegliwości pojawiać się mogą u około 25% pacjentek. Objawami, sugerującymi obecność mięśniaków macicy mogą być obfite, przedłużające się miesiączki, częstsze oddawanie moczu (związane z uciskiem na pęcherz), a także dolegliwości bólowe ze strony jamy brzusznej, lędźwiowego odcinka kręgosłupa oraz problemy z zajściem w ciążę i poronienia. 

W rozpoznawaniu mięśniaków macicy największe znaczenie odgrywa wywiad lekarski oraz diagnostyka obrazowa – w tym wypadku najpopularniejsze jest badanie USG, czasami przydatne bywa obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego. Zazwyczaj leczeniu podlegają te pacjentki, u których obecność mięśniaków wywołuje wspomniane wcześniej objawy. Ku terapii może skłonić także fakt występowania ryzyka (niskiego, bo szacowanego na mniej niż 1%) transformacji tej łagodnej zmiany w postać złośliwą, którą jest mięsak gładkokomórkowy.

Zalety małoinwazyjnych technik w leczeniu mięśniaków macicy

Obok klasycznych metod chirurgicznych (jak wycięcie mięśniaka czy usunięcie całej macicy) rosnącą popularność zdobywają techniki małoinwazyjne leczenia mięśniaków macicy, związane m.in. z krótszym czasem rekonwalescencji oraz pozostawieniem mniejszych (a czasami nawet żadnych) śladów przebytej ingerencji terapeutycznej. Do zabiegów małoinwazyjnych możemy zaliczyć embolizację tętnic macicznych oraz MRgFUS. Do metod farmakologicznego leczenia mięśniaków macicy zaliczamy zaś stosowanie octanu uliprystalu.

Embolizacja tętnic macicznych

Jako embolizację określa się zamykanie światła naczyń transportujących krew. W terapii mięśniaków macicy technika ta stosowana jest od 1995 roku. Zainteresowanie metodą wynika głównie z jej małej inwazyjności oraz tego, że po jej przebyciu pacjentki wymagają zaledwie kilkudniowego okresu rekonwalescencji.

Zabieg embolizacji mięśniaków wykonują ginekolodzy ze współpracy z radiologami. W trakcie procedury stosowane jest znieczulenie miejscowe (możliwe jest również znieczulenie podpajęczynówkowe). Jedyne wykonywane nacięcie, znajdujące się w obrębie pachwiny, jest bardzo małe – ma ono około 2 mm. Po jego wykonaniu wprowadzany jest do tętnicy udowej cewnik, przez który wprowadza się środek kontrastowy. Po wykonaniu tych czynności możliwe jest uwidocznienie naczyń na zdjęciu RTG.

Zasadniczym etapem zabiegu jest wprowadzenie środka zamykającego naczynia doprowadzające krew do mięśniaków. Jedną z substancji służących do tego celu jest alkohol poliwinylowy. Jego aplikacja blokuje dopływ tlenu i substancji odżywczych do zmiany, dzięki czemu wraz z upływem czasu dochodzi do jej zmniejszenia się i zanikania. Przeprowadzane badania sugerują, że po kilku miesiącach od zabiegu dochodzi do zmniejszenia nasilenia lub nawet ustąpienia wcześniej występujących dolegliwości u nawet 90% chorych leczonych metodą embolizacji tętnic macicznych.

Zabieg trwa od 1 do 3 godzin. Po jego wykonaniu długość pobytu w klinice nie przekracza 48 godzin. Początkowo, przez kilka dni, pacjentka może doświadczać dolegliwości bólowych zlokalizowanych w obrębie miednicy, po tym czasie ustępują one jednak zwykle samoistnie.

Leczenie mięśniaków macicy metodą embolizacji polecane może być tym pacjentkom, u których zmiany powodują wspominane wcześniej objawy, a jednocześnie chciałyby one uniknąć usunięcia macicy. W kwalifikacji do zabiegu brane jest pod uwagę to, czy chora planuje jeszcze rodzenie: choć nie zostało to jednoznacznie potwierdzone, przebycie procedury może utrudniać zajście w ciążę.

MRgFUS – całkowicie nieinwazyjna opcja leczenia mięśniaków macicy

Skrót MRgFUS wywodzi się od Magnetic resonance-guided focused ultrasound surgery. Technika ta nie wymaga wykonania żadnych nacięć, a po jej wykonaniu pacjentka tego samego dnia może powrócić do domu.

Zastosowanie w niej ma obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego, służące do precyzyjnej lokalizacji mięśniaków oraz obserwowania postępu terapii. Drugą składową są ultradźwięki, które skupiane na zmianie doprowadzają do wzrostu temperatury w jej obrębie oraz obumierania patologicznych tkanek.

Octan uliprystalu

Głównym celem terapii mięśniaków macicy za pomocą octanu uliprystalu jest złagodzenie dolegliwości z nimi związanych, a nie ich całkowita eliminacja. Octan uliprystalu selektywnie moduluje działanie receptorów progesteronu, prowadząc do zmniejszenia podziałów komórkowych i zwiększenia apoptozy w komórkach mięśniaków macicy, oferując efektywną terapię doustną. Kuracja, zazwyczaj trwająca do 3 miesięcy, może być powtórzona, z różnicami w zaleceniach w zależności od kraju. Zauważono, że po zastosowaniu octanu uliprystalu u pacjentek dochodziło do obniżenia poziomu odczuwanego bólu oraz do zmniejszenia negatywnych objawów miesiączkowych.

Czym się kierować przy wyborze sposobu leczenia mięśniaków macicy?

Nie wszystkie pacjentki, które rozważają opisane zabiegi, mogą z nich skorzystać. W przypadku embolizacji tętnic macicznych przeciwskazaniem do procedury jest m.in. uczulenie na środki kontrastowe. Zabiegu MRgFUS nie można z kolei wykonać u tych pacjentek, które posiadają metalowe implanty w swoim ciele. Znaczenie może mieć także ilość mięśniaków występujących u chorej. Embolizacja pozwala na zaopatrzenie nawet kilku zmian podczas jednego zabiegu. Przy zastosowaniu MRgFUS jednorazowo leczony może być tylko jeden mięśniak.